In onze cultuur is het vaak een gewoonte om psychische kwetsbaarheid weg te drukken en om lijden uit de weg te gaan. Dit kan op een manier die gepaard gaat met angst en onzekerheid, maar ook op een agressieve, narcistische manier. Mensen ontkennen en overschreeuwen dan hun zwakke kanten. Om narcistische ontkenning te begrijpen, ontwikkelde Appelo de narcistische cirkel. Een instabiele basis, jezelf opblazen, een gebrek aan wederkerigheid en afstoten, zijn de belangrijkste kenmerken ervan. Op basis van deze cirkel presenteert Appelo manieren om de cirkel te doorbreken.

Wat veel mensen ‘motiveren’ noemen, is in werkelijkheid vaak een ordinaire machtstrijd of poging een ander te bekeren. Appelo’s werk is in belangrijke mate gebaseerd op de Socratische methode en op Stoïcijnse principes. Daarbij staat het naar beneden bijstellen van verwachtingen en het ‘waardenloos’ onderzoeken van de feiten centraal. Op basis hiervan ontwikkelde hij de methodiek van Socratisch Motiveren; een korte en krachtige methode die professionals kunnen toepassen bij gedoe over verandering. De methode heeft geen ander doel dan uit de strijd te blijven en het verduidelijken van motieven en de consequenties daarvan.

Op basis van wetenschappelijk onderzoek naar leefstijl, gedragsverandering en terugval in oude patronen, formuleerde Appelo de formule voor duurzame gedragsverandering.  Met deze formule kunnen mensen uitzoeken of het zin heeft om aan het werk te gaan met gedragsverandering. Ook professionals kunnen deze formule gebruiken om te bepalen of ingrijpen zin heeft en om te onderzoek waarom verandering niet lukt.

Bij het kiezen van de juiste interventie, kijkt Appelo niet zozeer naar klachten, maar controleert hij hoe het staat met ‘autonomie’, ‘sociale steun’, ‘zinvolle dagbesteding’ en ‘zingeving’. Uit onderzoek blijkt namelijk dat dit de vier meest bepalende psychische factoren zijn voor welbevinden en geluk. Appelo noemt ze daarom de poten onder de tafel van psychisch welbevinden. Wanneer deze poten wankelen ontstaan er klachten. Dit geldt voor een individu maar ook binnen een relatie, een team of organisatie. Wordt de interventie succesvol gericht op het herstel van de poten, dan verdwijnen meestal ook de klachten.